Klinik ve temel bilim dergilerinde Covid-19 yayınları ve kaçırılan fırsatlar

Ecem Değer, Enver Arslan, Levent Öztürk

Anahtar Kelimeler: Covid-19, temel bilimler, klinik bilimler, makale türü, yayın üretimi

Amaç:

Covid-19 pandemisi son 2 yılın en önemli global sorunu olarak yaşamın tüm alanlarını etkiledi. Temelde bir infeksiyon olmakla birlikte tüm araştırma alanlarından araştırmacılar Covid-19 konusuna katkıda bulunmak üzere çalıştılar. Bu çalışmada temel ve klinik bilimlerin zirve dergilerinde Covid-19 makalelerinin değerlendirilmesi amaçlandı.

Gereç ve Yöntem:

Fizyoloji, biyokimya, infeksiyon hastalıkları ve genel tıp alanlarında etki değerlerine(impact factor)göre en üstte bulunan 20 dergi seçildi. Toplam 80 dergide 01-Ocak-2020-31-Aralık-2020 tarihleri arasında yayınlanan 42170 yayına PubMed veritabanında yapılan taramayla ulaşıldı. Bu yayınlar Covid-19 ilişkili olan ve olmayan şeklinde iki gruba ayrıldı. Daha sonra her alandan Covid-19 konulu en çok yayın yapan ilk 5 dergi seçildi. Dergi grupları Covid-19 konulu yayınlara yer verme bakımından karşılaştırıldı. Temel bilimler(fizyoloji-biyokimya)dergilerinde yayınlanan Covid-19 yayınları tür bakımından incelendi.

Bulgular:

Bir yıl içinde fizyoloji, biyokimya, infeksiyon ve genel tıp dergilerinde yayınlanan “toplam yayın sayısı/Covid-19 ilişkili yayın sayısı” sırasıyla 7230/159, 6850/123, 14081/2125, 14009/2742 bulundu. Aynı disiplinlerde en çok Covid-19 yayını yapan ilk beş dergi seçildiğinde rakamlar 1273/85, 1023/61, 3421/1112 ve 8470/2342 oldu. Fizyoloji, biyokimya, infeksiyon ve genel tıp dergilerinin Covid-19 yayınlarına yer verme oranlarının sırasıyla %6,6;%5,9;%32,5 ve %27,6 olduğu görüldü. Fizyoloji dergilerinde yayınlanan 85 adet Covid-19 yazısının %31’i derleme,%35’i editöre mektup ve editöryal,%17’si perspektif türünde iken sadece %10’unun araştırma makalesi olduğu görüldü. Biyokimya dergilerinde yayınlanan 61 adet Covid-19 yazısının %40’ı derleme,%40’ı editöryal ve editöre mektup iken sadece %1’inin araştırma makalesi olduğu görüldü. Temel bilimler dergilerinde yayınlanan makaleler içerik olarak incelendiğinde hastalığın fizyopatolojik süreçlerine ilişkin yayınların yer aldığı dikkati çekti. Uluslararası fizyoloji, biyokimya, infeksiyon ve genel tıp dergilerinde yayınlanan Covid-19 yazılarından Türkiye adresli makale sayısı sırasıyla 1, 0, 8, 1 idi.

Sonuç:

Uluslararası temel bilimler dergilerinde pandeminin ilk yılı içinde Covid-19 çalışmalarının %5-10 arasında yer aldığı, buna karşın klinik bilimler dergilerinde bu rakamın %30 civarında olduğu görüldü. Ülkemizin yayın sayısını artırmada,temel ve klinik bilim araştırmacılarının yayın üretiminde orijinal araştırma makalesi haricinde diğer yayın türlerini de dikkate alması gerektiği düşünüldü.

Kaynaklar:

#4