Evde Sağlık Hizmetlerine Kayıtlı Hastaların İnformal Primer Bakım Verenlerinin Bakım Yükü Ve Stresle Başa Çıkma Yöntemleri

İbrahim Yurtseven, Gizem Limnili, Nilgün Özçakar

Anahtar Kelimeler: Bakım veren, yük, stres, başa çıkma

Amaç:

Bu çalışma evde bakım veren kişilerin bakım yükünü ve stresle başa çıkma yöntemlerini sorgulayan kesitsel tanımlayıcı ve analitik, anket ve ölçek tabanlı olarak planlanmış olup bu araştırmada primer bakım veren kişilerin sosyal, fiziksel, mental, finansal yüklerini, bakım verme deneyiminde kendilerini güçlü ve zayıf hissettikleri yanlarını ortaya koymak amaçlanmaktadır.

Gereç ve Yöntem:

Bu çalışmada İzmir Tire İlçe Devlet Hastanesi evde sağlık hizmetlerine kayıtlı 550 hastanın informal primer bakım verenlerine (n= Nt2pq / d2 (N-1) + t2pq) örneklem formülü kullanılarak hesaplanan 321 bakım verene ulaşılmıştır. Katılımcılara sosyodemografik form, Zarit Bakım Veren Yükü Ölçeği (ZBYÖ) ve Stresle Başa Çıkma Yöntemleri Ölçeği (SBÇYÖ) uygulanmıştır. Çalışmada elde edilen bulgular, istatistiksel analizler için SPSS 20.0 programı kullanılarak değerlendirilmiştir. Verilerin istatistiksel değerlendirilmesinde Mann Whitney U, Kruskal Wallis H testi ve Spearman korelasyon analizi kullanılmış, p<0.05 anlamlı olarak kabul edilmiştir.

Bulgular:

Çalışmaya katılan 321 hastanın 218 (%67,9)’i yatağa tam bağımlıdır. 321 bakım verenin 294 (%91,6)’ü okuryazardır. Bakım verenlerin 249 (%77,6)’unun çalışmadığı saptanmıştır. 321 bakım verenin ZBYÖ puan ortalaması 50,86 ± 16,29 saptanmıştır. 321 bakım verenin 17 (%5,3)’sinde bakım yükü yok ya da çok hafif, 63 (%19,6)’ünde hafif-orta, 141 (%43,9)’inde orta-ağır, 100 (%31,2)’ünde ağır şiddetli bakım yükü bulunmuştur. SBÇYÖ alt ölçeklerinden çevre desteği arama alt ölçek skoru ile ZBYÖ skoru arasında ve profesyonel destek arama alt ölçek skoru ile ZBYÖ skoru arasında pozitif yönde anlamlı bir korelasyon gözlenmiştir (p<0.001).

Sonuç:

Çalışmamızda bakım yükünü üstlenmede çaresiz kalan bakım verenlerin dışarıdan destek aramaya çalıştıkları fakat bunun bakım yükünü azaltmada yeterli olmadığı bilakis bu davranış biçiminin daha çaresiz hissetmelerine neden olduğu saptanmıştır. Toplumumuzda bakım verenlerin de evde sağlık hizmetleri kapsamına alınması ile bakım verenlere yönelik psikolojik yüklerini anlamada onlara destek olunan bir sistem geliştirilebilir. Sosyal hizmetler birimine bağlı çalışan sosyal hizmet uzmanları ve evde sağlık hizmeti personelinin katılımıyla bakım verenlerin sorunlarına yönelik daha sık ve sistematik bir şekilde eğitim toplantıları düzenlenebilir ve koordinasyon içinde çalışma prensipleri geliştirilebilir.

#89