Aile Sağlığı Merkezinde değerlendirilen yaşlılarda on yıllık takip sürecinde düşme için risk faktörleri

Velittin Selçuk Engin, Nalan Soydaş Engin

Anahtar Kelimeler: Yaşlı hasta, düşme, üç metre yürüme testi, performans odaklı hareketlilik değerlendirmesi, kapsamlı geriatrik değerlendirme

Amaç:

Düşme, yaşam beklentisi ve kalitesini olumsuz etkileyen önemli geriatrik sorunlardandır. Düşme riskinin belirlenmesi için çeşitli ölçümler geliştirilmiştir. Bunun yanında araştırmalarla ortaya konmuş risk faktörleri vardır. Ancak birinci basamak sağlık hizmetlerinde düşmeyi bir sonlanım ölçütü olarak alan longitudinal çalışmaların sayısı azdır. çalışmamızın amacı, aile sağlığı merkezinde izlenen yaşlılarda düşme riskini bağımsız olarak belirleyebilecek faktörlerin araştırılmasıdır.

Gereç ve Yöntem:

Çalışmaya 2011 ve 2021 yılları arasında Fatih Melek Hatun Aile Sağlığı Merkezi'ne bizzat veya yakını aracılığıyla ardışık olarak başvuran ve çalışmada yer almayı kabul eden 1228 yaşlı dahil edildi. Aydınlatılmış onamları alındı, ayrıntılı özgeçmiş ve fizik muayeneleri yanında kapsamlı geriatrik değerlendirmeleri yapıldı. Veriler SPSS 22 v ile değerlendirildi. Vefatlarına ya da izlem süresinin son tarihine kadar düşme durumuyla kategorik değişkenlerin ilişkileri ki kare testi ile, ölçek skorları gibi sayısal değişkenlerin ilişkileri Student's t-test ile araştırıldı. Anlamlı ilişki gözlenen değişkenler karıştırıcı değişkenlerle birlikte çoklu doğrusal bağlantı sorununa yol açanlar elendikten sonra, geriye dönük Wald yöntemiyle uygulanan lojistik regresyon modeline dahil edildi.

Bulgular:

Çalışma grubu 745 kadın (%60.7) , 483 erkek (%39.3) yaşlıdan oluştu. 778 (%63.4) yaşlı bizzat başvururken, 450 yaşlıya (%36.6) evlerinde ulaşıldı. Okuryazar olmayan 414 (%33.7) olgu vardı. 551 (%44.9) olgu duldu. Bedensel özürü olanlar 177 (14.4), malnütrisyonu olanlar 133 (%10.8), demansiyel olgular 94 (%7.7), inkontinansı olanlar 367 (%29.9), ortostatik hipotansiyon-taşikardisi olanlar sırasıyla 124 (%10.1) ve 251 (%20.4), narkolepsi tanımlayanlar 465 (%37.9), uyku başlangıcında sorun olanlar 455 (%37.1), sürdürmede sorun tanımlayanlar 458 (%33.2) sayıda bulundu. 267 (%21.7) olgu izlem süresinde vefat etti. Regresyonlar sonucunda 21. ve son basamakta izlem aralığında düşme riskiyle anlamlı ilişkide kalan değişkenler: Düşme öyküsü, 3 metre yürüme testinde kısıtlılık, POMA skoru <19 olma, LDL düşüklüğü ve inme öyküsü olarak bulundular.

Sonuç:

Çalışmamızda ön plana çıkan riskler serebrovasküler hastalıklarla ilgili olanlar ve düşme ve hareket yeteneğiyle ilgili basit değerlendirme ve sorular olarak bulundu. Birinci basamakta düşme ile ilgili sorgulama çok önemlidir.

#134