Bir Aile Hekimliği Birimine Kayıtlı Yaşlı Bireylerin Yaşlı İstismarı Açısından Değerlendirilmesi

Funda Gökgöz Durmaz

Anahtar Kelimeler: yaşlı, istismar, ihmal, aile hekimliği, tarama

Amaç:

Dünya Sağlık Örgütüne göre yaşlı istismarı; güven beklentisi olan herhangi bir ilişkide yaşlıya zarar veren veya strese sokan tek ya da tekrarlayan uygunsuz davranışlarda bulunulması olarak tanımlanmıştır. Yaşlı ihmali ise yaşlının her türlü ihtiyacını karşılamada bilinçli veya bilinçsiz yetersizliktir. Bu çalışmada aile hekimliği klinik pratiğinde önemli bir yer tutan yaşlı izlemi ve değerlendirilmesi kapsamında 65 yaş üstü bireylerin yaşlı istismarı açısından değerlendirilmesi amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem:

Araştırmaya 65 yaş üzeri olup Alzheimer hastalığı olmayan, karşılıklı konuşarak anlaşmayı etkileyecek düzeyde presbiakuzisi bulunmayan ve araştırmaya katılmayı kabul eden bireyler dahil edilmiştir. Veriler sosyo-demografik özellikler formu ve Hwalek-Sengstock Yaşlı İstismarı Tarama ölçeğinin yüz yüze görüşme yöntemi ile doldurulmasıyla toplanmıştır. Hwalek-Sengstock Yaşlı İstismarı Tarama ölçeği savunmasız olan yaşlının özellikleri, kişisel hakların ihlali doğrudan istismar ve potansiyel istismar durumunun belirlenmesi şeklinde üç faktör içermektedir. Ölçekten alınan puan arttıkça yaşlı istismarı olasılığı yükselmektedir. Verilerin istatistiksel analizi SPSS-24 paket programı kullanılarak yapılmıştır.

Bulgular:

Araştırmamıza katılan yaşlı bireylerin %41.2’si erkek (n=14), %58.8’i kadındı (n=20). Katılımcıların %17.6’sı evli, %82.4’ü bekardı. Ortalama yaş 78.±5.13 olup %50’si ilkokul mezunu,%26.5’i lise mezunu ve %23.5’i okur yazardı. Yaşlı istismar ölçeğinden alınan toplam puan ortama 6.82±1.42 olup yüksekti. Bekarların ve erkeklerin potansiyel istismar durumunun belirlenmesi alt boyut puanları evlilere ve kadınlara göre istatistiksel olarak daha yüksek bulundu (p=0.29, p=0.05). Yalnız veya çocuklarıyla birlikte yaşamalarına göre ölçek puanları arasında anlamlı ilişki bulunmadı (p=956). Eğitim durumu düşük olanların ölçekten aldıkları puanlar daha yüksek bulundu (p=0.016). Yaş ile toplam ölçek puanı arasında pozitif yönde zayıf korelasyon saptandı (p=0.003, pearson korelasyon katsayısı:0.494).

Sonuç:

Çalışmamızda yaşlı istismarı tarama ölçeğinden alınan puanlar yüksek bulunmuştur. Aile hekimleri yaşlı istismarını ve ihmalini tespit etme, yönetme ve önlemler alma konusunda önemli bir konumdadırlar. Yaşlı bireylerin tıbbi ihtiyaçları için düzenli iletişim halinde oldukları aile hekimlerinin istismar ve ihmal konusunda da belirli aralıklarla değerlendirilmesi gerekmektedir. Yaşlı nüfusun giderek artmasına paralel olarak bu konuda standart tarama programlarının geliştirilmesi faydalı olacaktır.

#118