Oral Antidiyabetik Kullanan Tip 2 Diyabetes Mellitus Hastalarında Sağlık Okuryazarlığı Düzeyi ve Olumsuz İnsülin Tedavisi Algısının Diyabet Prognozuna Etkisi

Lütfullah Ayanoğlu, Hilal Özkaya

Anahtar Kelimeler: Tip 2 Diyabetes Mellitus, Sağlık Okuryazarlığı, Psikolojik İnsülin Direnci, İnsülin Tedavisi Değerlendirme Ölçeği

Amaç:

Oral antidiyabetik kullanan tip 2 diyabetes mellitus hastalarının sağlık okuryazarlığı düzeyleri ve insülin tedavi algılarının glisemik kontrol durumları ve diyabet komplikasyonlarına etkilerinin incelenmesi amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem:

Çalışma, Haziran 2020 -Temmuz 2020 tarihleri arasında Kartal 9 Nolu Aile Sağlığı Merkezi’ne başvuran, oral antidiyabetik kullanan 159 yetişkin tip 2 diyabet hastası ile yürütülmüştür. Katılımcılarla yüz yüze görüşme yöntemiyle, Türkiye Sağlık Okuryazarlık Ölçeği-32 (TSOY-32), İnsülin Tedavisi Değerlendirme Ölçeği (ITASTr) ve sosyodemografik verileri içeren anket formu kullanılmıştır. Hastaların glisemik kontrol durumlarının değerlendirilmesinde aile sağlığı merkezi ya da e-nabız sisteminde kayıtlı son HbA1c değerleri kullanılmıştır. İstatistiksel analizler için SPSS programı kullanılmıştır ve istatistiksel anlamlılık düzeyi p<0.05 olarak kabul edilmiştir.

Bulgular:

Çalışmaya dahil edilen 159 tip 2 diyabet hastasının %70.4'ünün yetersiz/sınırlı genel sağlık okuryazarlığı düzeyinde olduğu saptandı. Kötü glisemik kontrole sahip olan hastaların oranı %40.9 olarak bulunmuştur. İnsülin tedavisi negatif algı puanı (İTASn) ortalaması 46.09 ve toplam algı puanı (İTASt) ortalaması 57.18 olarak bulunmuştur. Sosyodemografik verilerden yaş ve eğitim durumunun sağlık okuryazarlığı ile ilişkili olduğu görülmüştür. Eğitim düzeyi arttıkça sağlık okuryazarlığı (SOY) ölçek puanının arttığı ve yaş ilerledikçe SOY ölçek puanının azaldığı tespit edilmiştir. SOY düzeyleri ile HbA1c düzeyleri ve diyabet komplikasyon sıklığı arasında istatistiksel anlamlı ilişki saptanmamıştır. Aynı şekilde insülin tedavi algısı ile glisemik kontrol düzeyleri ve diyabet komplikasyonları arasında bir ilişki saptanmamıştır. Çalışmamızda bireylerin SOY ölçek puanı arttıkça insülin tedavisi negatif algı puanının azaldığı belirlenmiştir.

Sonuç:

Çalışmamıza katılan bireylerin ortalama SOY düzeyinin yetersiz olduğu ve diyabet hastalarının insülin tedavisine karşı yüksek oranda negatif algı geliştirdiği görülmüştür. Yetersiz sağlık okuryazarlığa sahip olan bireylerin kronik hastalık yönetimlerini doğru yapabilmeleri oldukça zordur. Aynı zamanda insülin tedavisine karşı olumsuz algı yeterli glisemik kontrol sağlanamayan diyabet hastalarında insülin tedavisine başlamayı geciktirmektedir. Hastaların SOY düzeylerini artırmak ve insülin tedavisi hakkında olumsuz algılarını değiştirmek için daha çok çalışma yapılmalı ve hem diyabet hastalarına hem de sağlık çalışanlarına daha çok eğitim verilmelidir.

Kaynaklar:

#60