Ümraniye İlçesi Lise Öğrencilerinde Sigara İçme Sıklığı, Bunu Etkileyen Faktörler Ve Öğrencilerin Sigara İle İlgili Bilgi, Tutum, Davranışlarının Değerlendirilmesi
Tuğçe Yıldız Durum, Süleyman Ersoy, Emin Pala, Fethi Sada Zekey
Anahtar Kelimeler: Sigara içmek; lise öğrencileri; sigara kullanımına etki eden faktörler
Amaç:
Çalışmamızda Ümraniye ilçesindeki lise öğrencilerinde sigara içme sıklığını, bunun hangi faktörlerle ilişkili olduğunu ve öğrencilerin sigarayla ilgili bilgi, tutum, davranışlarını değerlendirmek istedik. Bunun sonucunda da sigara kullanımının önlenmesi hakkında gereken tedbirlerin alınması amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem:
Çalışmaya Ümraniye ilçesindeki 2019–2020 öğretim yılının ikinci yarısında öğrenim gören, 14-18 yaş arasındaki 406 lise öğrencisi dahil edilmiştir. Veriler anket yöntemi kullanılarak toplanmıştır. Anket formu öğrencilerin sosyodemografik özellikleri (yaş, cinsiyet, okul, bölüm, sınıf, gelir düzeyi vs) sigara içme durumları, ailede sigara içen bireylerin olup olmadığı, öğrencilerin sigaranın zararlarıyla ilgili bilgi düzeyleri ve sigara kullanımına yönelik tutumlarını öğrenmeye yönelik 34 sorudan oluşmuştur. Kesitsel analiz için SPSS yazılımı kullanılmıştır ve p<0.05 anlamlı olarak kabul edilmiştir.
Bulgular:
Çalışma 187’si (%46.1) kız ve 219’u (%53.9) erkek olmak üzere toplam 406 öğrenci ile yapılmıştır. Çalışmamıza katılan öğrencilerin %16.3’ü sigara kullanıyor, %83.7’si kullanmamaktadır, %3’ü sigarayı bırakmıştır. Sınıflar arasında sigara kullanma oranları açısından istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulunmaktadır. İkili karşılaştırmalar sonucunda; 9.sınıftakilerin sigara kullanma oranı (%3.1), 10.sınıf (%11.8), 11.sınıf (%18.3) ve 12.sınıftakilerden (%32) istatistiksel olarak anlamlı düzeyde düşük bulunmuştur. 12.sınıftakilerin sigara kullanma oranı, 10.sınıf ve 11.sınıftakilerden istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur. Öğrencilerin %39.4’ü sosyal faktörler (arkadaş, çevre) nedeniyle, %34.8’i keyif alma nedeniyle sigaraya başlamıştır. Öğrencilerin sigara içme durumunun; erkek cinsiyet, yaş, okul türü, kardeşlerin sigara içme durumu ve yakın arkadaşın sigara içme durumu ile ilişkisinin istatistiksel olarak anlamlı olduğu saptanmıştır (p<0.05). Sigara içen öğrencilerde olumsuz tutumlar daha yüksek oranda görülmüştür.
Sonuç:
Çalışmamızda saptanan en önemli bulgu lise öğrencilerinin belli bir oranının sigara kullandığı ve bu oranların 1.sınıftan 4.sınıfa doğru arttığıdır. Diğer bir bulgu ise yakın arkadaşları sigara içen ve ailesinde sigara kullanımı olan öğrencilerde sigara kullanım oranının yüksek olmasıdır. Sigara önleme programlarının etkinliğini arttırmak için, yakın arkadaş gruplarının , aile hayatının sigaraya başlama ve idamesindeki baskın etkisi hesaba katılmalı, tedavi planlamaları da bu çerçevede olmalıdır.
Kaynaklar:
1- Akkuş D, Karaca A, Şener D K, Ankaralı H. Lise Öğrencileri Arasında Sigara ve Alkol Kullanma Sıklığı ve Etkileyen Faktörler.Anadolu Kliniği. 2017; 22, 1:36-45.
2- Emekdar G, Çıtıl R, Önder Y, Bulut Y E, Yaşayancan Ö, Kazancı N Ö, Sönmezgöz E, Eğri M. Tokat İli Ortaokul ve Lise Öğrencilerinde Sigara İçme Prevalansı ve Etkileyen Faktörler. J ContempMed 2017; 7(1):1-8.
3- Arslan, H. N., Terzi, Ö., Dabak, Ş., Pekşen, Y. (2012). Samsun İl Merkezindeki Lise Öğrencilerinde Sigara, Alkol Ve Madde Kullanımı. Erciyes MedicalJournal, 2(34), 79-84.
4- Gölbaşı, Z., Kaya, D., Çetindağ, A., Çapık, E., Aydoğan, S. (2011). SmokingPrevalenceandAssociatedAttitudesamong High School Students in Turkey. AsianPacific Journal of CancerPrevention(11), 1313-1316.
5- Güler, N., Güler, G., Ulusoy, H., Bekar, M. (2009). Lise Öğrencileri Arasında Sigara, Alkol Kullanımı ve İntihar Düşüncesi Sıklığı. Cumhuriyet Tıp Dergisi(31), 340-345.
6- Aras Ş, Günay T, Özan S, Orçın E. İzmir ilinde lise öğrencilerinin riskli davranışları. Anatolian J of Psychiatr. 2007;8(2):186–96.
7- Karlıkaya, C. (2002). Edirne'de Lise Öğrencilerinde Sigara İçme Prevelansı. Toraks Dergisi(3), 6-12.
8- Arbak, P., Erdem, F., Karacan, Ö., Özdemir, Ö. (2000). Düzce Lisesi Öğrencilerinde Sigara Alışkanlığı. Solunum Dergisi(2), 17-21.
9- Çelik P, Esen A, Yorgancıoğlu A, Şen F S, Topçu F. Manisa İlinde Lise Öğrencilerinin Sigaraya Karşı Tutumları. Toraks Dergisi, 2000;1:61-66.
10- Önder R, Egemen A. Lise çağı gençliğinin sigara içme durumu. Türk HijDenBiyolDerg 1987; 44: 121-30.
11- Kocabaş A. Orta dereceli okul öğrencilerinde sigara içme alışkanlıkları. Ankara Tıp Mecmuası 1988; 41: 9-22.
12- Tümerdem Y, Ayhan B, Emekli U ve ark. İstanbul kentinde öğrenim gençliğinde sigara içme olayı etkinliklerinin araştırılması Solunum II 1986; 412-6.
13- Can G, Topbas M, Oztuna F, et al (2009). Factorscontributingtoregularsmoking in adolescents in Turkey. J SchHealth, 79, 93-97.
14- Erdamar, G.,&Kurupınar, A. (2014). Ortaöğretim öğrencilerinde görülen madde bağımlılığı alıĢkanlığı ve yaygınlığı: Bartın ili örneği.
15- Berk, S. Doğan, Ö.T. ve Nur, N. (2007). Ağrı-Doğubayazıt’da Lise Öğrencilerinin Sigara İçme Alışkanlıkları ve Sigaraya Karşı Tutumları. C.Ü. Tıp Fakültesi Dergisi 29 (4): 149-155.
16- Aykut M, Öztürk Y. ErciyesÜniversitesi’nin çeşitli fakültelerindeokuyan öğrencilerin sigara içme durumu ve bunu etkileyen bazı faktörler. Sağlık Dergisi 1989;61:60-72.
17- Bener A, Al Ketbi LM. Cigarettesmokinghabitsamonghighschoolboys in developingcountry. J R SocHealth 1999;3:285-9.
#70