Hekimlerin Periyodik Sağlık Muayeneleri Hakkındaki Bilgi Düzeyi ve Davranışları ile Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Birlikte Değerlendirilmesi
Ogün Taydaş, Memet Taşkın Egi̇ci̇
Anahtar Kelimeler: Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları, Periyodik Sağlık Muayenesi, Hekimler
Amaç:
Hekimlerin periyodik sağlık muayenelerini (PSM) ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını (SYBD) yoğun çalışma tempoları da göz önünde bulundurulduğunda bireysel olarak yeterince yerine getirmedikleri bilinmektedir. Çalışmamızın amacı hekimlerin PSM hakkındaki bilgi düzeyi ve davranışları ile SYBD'nin birlikte değerlendirilerek hekimlerin farkındalıklarının arttırılması, davranış değişikliği oluşturulması ve bu alanda rehber ve uygulamalara katkıda bulunmaktır.
Gereç ve Yöntem:
Tanımlayıcı, prospektif ve kesitsel tipte olan çalışmanın evrenini 24 Nisan-24 Temmuz 2020 tarihleri arasında Sağlık Bilimleri Üniversitesi (SBÜ) Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nde aktif görevde olan 613 hekim oluşturmuştur. Basit tesadüfi örnekleme yöntemi ile örneklem genişliği hesaplaması yapılarak araştırmaya katılmayı kabul eden 263 kişiye katılımcı bilgi toplama formu, PSM ve tarama testleri hakkındaki bilgi düzeyi ve davranışlarını saptamaya yönelik olarak hazırlanan iki ayrı anket ile Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği (SYBDÖ)-2 kullanılarak oluşturulan toplam 4 bölümden oluşan anket formu yüz yüze görüşme şeklinde uygulanmıştır.
Bulgular:
Ankete katılan hekimlerin %62.7’si (n=165) kadındır. Türkiye'de ve Dünya'da yayınlanıp uygulanmakta olan PSM ve tarama testleri rehberleri hakkında bilgi sahibi olduğunu belirten hekimlerin yüzdeleri sırasıyla %43 ve %14.1 olarak saptanmıştır. 35 yaş altı kadın hekimlerde HPV (Human Papilloma Virüs) testi yaptırma ve kendi kendine meme muayenesi yapma alt başlıklarında hayır yanıtı yüzdesi yüksek saptanmıştır. Hekimlerde düzenli fiziksel aktivite davranışı alt başlığında hayır yanıtı yüzdesi yüksek saptanmıştır. Hekimlerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ölçeği (SYBDÖ) puanı ortalaması 128.03±19.41 olarak saptanmıştır. SYBDÖ alt boyutlarında en yüksek puan ortalaması kişiler arası ilişkilerde, en düşük puan ortalaması ise fiziksel aktivitede saptanmıştır.
Sonuç:
Hekimlerin büyük bölümünün düzenli fiziksel aktivite yapmadığını ifade etmesi ve farklı çalışmalarda da benzer sonuçların saptanması dikkate değer bir sorun olarak düşünülebilir. SYBDÖ'den alınabilecek en yüksek puanın 208 olduğu göz önünde bulundurulduğunda SYBD'yi uygulama konusunda daha duyarlı olacakları düşünüldüğünden hekimlerin puan ortalamasının 128.03±19.41 olması dikkat çekicidir. Hekimlerin SYBD ve özellikle de düzenli fiziksel aktivite konusunda bilgi ve farkındalıklarını arttıracak ve hekimleri SYBD'yi uygulamaya teşvik edecek çalışmalar yapılması gerekmektedir.
Kaynaklar:
1. Walker SN, Sechrist KR, Pender NJ. The Health-Promoting Lifestyle Profile: Development and Psychometric Characteristics. Nurs Res. Mart 1987;36(2):76-81.
2. Grimm KJ, Diebold MM. Periodichealthexamination. In:Rakel RE, editors. Textbook of FamilyMedicine, 8th ed. Philadelphia: WB Saunders. 2011; 79-99.
3. T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. Aile Hekimliği Uygulamasında Önerilen Periyodik Sağlık Muayeneleri ve Tarama Testleri. 2015; yayın no:991.
4. Walker SN, Sechrist KR, Pender NJ. Health promotion model-instruments to measure health promoting lifestyle: Health-promoting lifestyle profile [HPLP II](Adult version). 1995
5. Bahar Z, Beşer A, Gördes N, Ersin F, Kıssal A. Sağlıklı yaşam biçimi davranışları ölçeği II’nin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2008;12(1):1–13
#92