Yaşlılarda Hipertansiyon Uyumunu Etkileyen Faktörlerin Araştırılması

Ezgi Sezin Cezik, Önder Sezer, Hamdi Nezih Dağdeviren

Anahtar Kelimeler: hasta uyumu, yaşlı, hipertansiyon, Aile Hekimliği

Amaç:

Çalışmamızın amacı, yaşlıların hipertansiyon hastalığına uyumlarını değerlendirmek ve etkileyen faktörleri belirlemektir.

Gereç ve Yöntem:

Çalışmamız kesitsel ve tanımlayıcı bir çalışmadır. Edirne’de yaşayan 65 yaş üstü nüfus dahil edilmiş, hipertansiyon prevalansı %30,3 alınarak minimum 319 kişiye ulaşılması hesaplanmıştır. Katılımcılara Kronik Hastalıklara Uyum Ölçeği, sosyodemografik veriler ve tıbbı durumlar ile ilgili sorulardan oluşan anket yüzyüze görüşülerek uygulanmış ve kan basınçları ölçülmüştür.

Bulgular:

Katılımcıların ortalama KHUÖ puanı 87,04 ± 9,77’dir. 2019 Türk Hipertansiyon Uzlaşı Raporu’nun yaşlılardaki hedef kan basıncı değerine göre kan basıncı hedefte olan katılımcı sayısı 34’tür (% 8,07). Tek başına yaşayan katılımcıların Kronik Hastalıklara Uyum Ölçeği puanları daha düşük bulunmuştur (p < 0,001).
Katılımcıların Vücut Kitle İndeksi ile Kronik Hastalıklara Uyum Ölçeği puanları arasında negatif yönlü korelasyon saptanmıştır (p = 0,001).
Aile desteği olan katılımcıların Kronik Hastalıklara Uyum Ölçeği puanı daha yüksek tespit edilmiştir (p< 0,001).

Sonuç:

Ülkemiz dahil olmak üzere çeşitli ülkelerde hipertansiyon kontrolü üzerine yapılan çalışmalarda ideal kan basıncı tespit edilenler tüm hastaların % 30’u civarındadır. Çalışmamızda bu oran daha da düşük saptanmıştır.
Vücut Kitle İndeksi ile tedavi uyumu arasında ters yönlü ilişki olduğunu gösteren çalışmalar mevcuttur. Katılımcıların diyet, egzersiz önerilerine uymaması ve kronik hastalığın yol açtığı stres de Vücut Kitle İndeksi’nde artışa yol açmaktadır.
Yalnız yaşayan katılımcıların uyumunun daha düşük saptanması, yaşlıların ilaçlarını içmeyi unutmaları, diyet, egzersiz gibi ilaç dışı tedavileri uygulayıp sürdürmede zorlanmaları ve sosyal desteğin az olması sebebiyle psikolojik iyilik halinin sağlanmasında güçlüklere bağlıdır.
Literatürde aile desteğinin hastaların uyumunu etkileyen önemli bir faktör olduğunu bildiren çalışmalar mevcuttur. Çalışmamızda da benzer bir sonuç elde edilmiştir. Bireylerin hastalık uyumlarının sağlanması için aileler tedavi planlamalarına dahil edilmelidir. Ailenin desteği özellikle nonfarmakolojik tedavinin devamlılığına katkı sağlayacaktır.
Uyum birçok faktörden etkilenen karmaşık bir prosestir. Literatürde çoğunlukla ilaç tedavilerine uyum üzerine çalışmalar bulunmaktadır. Hastaların hastalıklarına uyumlarını etkileyen durumlara yönelik çalışmaların artması, Aile Hekimliği adına uyumu arttırabilmek için yeni yollar geliştirmemizi ve mevcut yöntemleri daha etkili kullanmamızı sağlayabilir.

Kaynaklar:

Sengul S, Akpolat T, Erdem Y, Derici U, Arici M, Sindel S, et al. Changes in hypertension prevalence, awareness, treatment, and control rates in Turkey from 2003 to 2012. J Hypertens 2016;34(6):1208-17.
König M, Gollasch M, Rosada A, Demuth I, Spira D, Steinhagen-Thiessen E. Antihypertensive treatment patterns and blood pressure control in older adults: results from the Berlin aging study II. Drugs & Aging 2018;35(11):993-1003.
Yang L, Xu X, Yan J, Yu W, Tang X, Wu H, et al. Analysis on associated factors of uncontrolled hypertension among elderly hypertensive patients in Southern China: a community-based, cross-sectional survey. BMC Public Health 2014;14(1):903.
Uchmanowicz B, Chudiak A, Uchmanowicz I, Rosińczuk J, Froelicher ES. Factors influencing adherence to treatment in older adults with hypertension. Clin Interv Aging 2018;13:2425-41.
Barreto MdS, Marcon SS. Patient perspectives on family participation in the treatment of hypertension. Texto & Contexto-Enfermagem 2014;23(1):38-46.
DiMatteo MR. Social support and patient adherence to medical treatment: a meta-analysis. Health Psychol 2004;23(2):207.

#79