Aile Hekimliği Uzmanları Tarafından İkinci Basamakta Sık Konulan Tanılar ve Sık İstenen Laboratuvar Tetkikleri
Alpaslan Mert
Anahtar Kelimeler: Tanı sayı ve çeşitleri, laboratuvar sayı ve çeşitleri, aile hekimliği uzmanlığı
Amaç:
Çalışmanın amacı ilk müracaat noktaları arasında aile hekimliği polikliniğinin de olduğu özel bir hastanede iki aile hekimliği uzmanı tarafından konulan tanıları ve istenen tetkikler araştırmaktır.
Gereç ve Yöntem:
2018-2020 yılları arasında aile hekimliği polikliniğinde muayene olan 10.956 kişi/hastanın retrospektif olarak, tanıları ve tetkikleri incelenmiştir. Hasta/kişi sayısı, poliklinik muayene sayısı, hasta/kişi başına muayene sayısı, ICD-10 göre tanı sayısı, hasta/kişi başına düşen tanı sayısı, hastaların cinsiyetlere göre dağılımı, hastaların yaş aralıklarına göre dağılımı, tanıların cinsiyetlere göre dağılımı, tanıların yaş aralıklarına göre dağılımı, en sık konular tanılar ve en sık istenen laboratuvar tetkikleri incelenmiştir.
Bulgular:
Hastalarımızın % 54.5’i (5.967) kadın, % 45.5’i (4.989) erkekdir.
% 25.6’sı 14 yaş altında, % 58.3’i 15-64 yaş arasında ve % 16.1’i 65 yaşından fazlaydı.
Çalışmaya 10.956 kişi/hasta katılmış, 17.009 poliklinik muayenesi yapılmıştır. Aile hekimliği polikliniğinde kişi başına muayene sayısı 1.6'dir (17.009/ 10.956). Hastane genelinde ise 1.2’dir (Toplam poliklinik sayısı/ toplam hasta sayısı: 153.430/ 130.494).
ICD-10'a göre konulan ‘tanı sayısı/ frekansı’ ise 41.126’dir. Hasta/kişi başına tanı sayısı ise 3.8'dür (41.126 / 10.956). Bu süre içinde hastaneye müracaat eden hastaların/kişilerin % 8.4’ini (10.956/ 130.494) aile hekimliği polikliniği oluşturdu. Poliklinik sayısı olarak ise % 11.1’dir (17.009/ 153.430).
ICD-10'a göre konulan ‘tanı çeşidi’ sayımız 435 olup, ilk 8 tanı; akut farenjit, akut gastrit, akut bronşit, dispepsi, abdominal ve pelvik ağrı, akut alt solunum yolu enfeksiyonu, esansiyel hipertansiyon, vitamin D eksikliğidir. Yani toplam tanı çeşitlerinin % 1.8’idir (8/ 435).
İlk 24 tanı ise tanı çeşitlerinin % 5.5’ni (24/ 435) oluşturmaktadır. Fakat ‘tanı sayısı/frekansı’ olarak ise ilk 8 tanı % 51.8'ni (21.312/ 41.126), ilk 24 tanı ise % 80.8'ni (33.247/ 41.126) oluşturmaktadır.
İlk 24 tanının ‘tanı sayısı/frekansına’ göre oran olarak sıralanışı şu şekildedir;
Akut farenjit % 12.7, akut gastrit % 7.1, akut bronşit % 6.7, dispepsi % 6.2, abdominal ve pelvik ağrı % 5.5, akut alt solunum yolu enfeksiyonu % 4.9, esansiyel hipertansiyon % 4.7, vitamin D eksikliği % 4.1, üriner sistem enfeksiyonu % 3.5, anemi, tanımlanmamış % 2.5, miyalji % 2.3, anksiyete bozuklukları % 2.2, diyabetes mellitüs % 2.2, karbonhidrat metabolizmasının diğer bozuklukları % 2.0, bakteriyel pnömoni % 1.9, diyare ve gastroenterit, enfeksiyöz kaynaklı olduğu tahmin edilen % 1.8, hipotiroidizm % 1.8, , akut tonsillit % 1.7, akut sinüzit % 1.5, akut üst solunum yolu enfeksiyonları % 1.3, allerjik rinit % 1.3, hiperlipidemi % 1.2, gastroenterit ve kolit, enfektif olmayan % 1.0, benign paroksismal vertigo % 1.0, diğerleri % 19.2.
Tetkiklere gelince, toplam ‘tetkik çeşidi’ sayısı 199 olup, ‘tetkik sayısı/frekansı’ ise 34.900’dir. Hasta/kişi başına istenen tetkik sayısı 3.2’dir (34.900 /10.956).
Hastane genelinde ise (aile hekimliği uzmanları hariç) hasta/kişi başına istenen tetkik sayısı 1.5’dir (210.364 - 34.900 /130.494 - 10.956).
Tetkik sayısı/frekansına göre ilk 7 tetkik CRP, hemogram, ALT, kreatinin, TSH ,tam idrar tahlili, glukoz-açlık olup toplam tetkik sayısının/frekansının (17.689/ 34.900) % 50,7’ni oluşturmuştur. İlk 24 tetkik sayısı ise (28.208/ 34.900) % 80,8’nü oluşturmuştur.
‘Tetkik çeşidi’ sayısına göre ise ilk 7 tetkik % 3.5’nu (7/ 199), ilk 24 tetkik ise % 12.0’ni (24/ 199) oluşturmuştur.
Tetkik sayısı/frekansına göre ilk 24 tetkikin oransal sıralanışı şu şekildedir;
CRP % 13.5, hemogram % 11.4, ALT % 5.8, kreatinin % 5.8, TSH % 5.4, Tam idrar tahlili % 4.6, Glukoz - Açlık (AKŞ) % 4.1, Hb A1c % 3.1, Vitamin B12 % 2.5, Vitamin D3 (25- OH Kolekalsiferol) % 2.4, Sedimentasyon % 2.0, Ferritin % 1.9, Kolesterol (Total) % 1.9, Üre % 1.8, Trigliserid % 1.8, AST (SGOT) % 1.7, Amilaz (serumda) % 1.5, Kan grubu % 1.4, Kolesterol-VLDL % 1.4, Kolesterol – LDL % 1.4, Kolestrol-HDL % 1.4, Ürik Asit % 1.3, insülin (Açlık) % 1.3, HBs Ag % 1.3.
Sonuç:
Kamuda çalışan aile hekimliği uzmanları içinde aynı çalışma yapılıp, sağlık giderleri üzerine çalışmalar yapılabilir. Böylece akılcı laboratuvar kullanımı sağlanabilir.
Ayrıca aile hekimliği uzmanlarının eğitim programları sık karşılaşılan tanılara göre yeniden düzenlenebilir.
Kaynaklar:
#23