"Diyabet Ve Glukoz İntoleransı Olan Hastalar Bal Yiyebilir Mi?" Aile Hekimlerinin Sıkça Karşılaştığı Bir Soruya Çözüm İçin Glisemik İndeks Belirlenmesi

Ali Timuçin Atayoğlu, Meltem Soylu, Sibel Silici, Neriman İnanç

Anahtar Kelimeler: Aile hekimliği, bal, diyabet, glukoz intoleransı, glisemik indeks

Amaç:

Anadolu’da bal, eski zamanlardan beri geleneksel tıp ürünü olarak kullanılmıştır. "Diyabet ve glukoz intoleransı olan hastalar bal yiyebilir mi?" aile hekimliği pratiğinde sağlık çalışanlarına sıklıkla yöneltilen bir sorudur. Bu hastaların diyetlerinin belirlenmesinde, düşük glisemik indeksli (Gİ) beslenmenin ortalama kan şekeri konsantrasyonları ve insülin sekresyonları üzerinde olumlu etkisi olduğu dikkate alınmaktadır. Dolayısıyla, bu çalışmada ülkemizde üretilen farklı monofloral balların Gİ değeri ve bu balların glukoz metabolizmasına etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem:

Literatüre uygun olarak balların Gİ değerleri belirlendi. Çalışmaya katılan 20 sağlıklı gönüllü katılımcıya farklı zamanlarda 10-12 saat açlık sonrası 50 g referans besin olan glukoz ve 50 g karbonhidrata eşdeğer bal verildi. 15, 30, 45, 60, 90 ve 120. dakikalarda alınan kan örneklerinde bulunan kan şekeri düzeyleri ortalanarak balların Gİ değerleri belirlendi. Gİ değerleri %55'in altında olan ballar için düşük, %55 ile %69 arasında olanlar orta, %70'in üzerindekiler ise yüksek olarak tanımlandı.

Bulgular:

Narenciye, kekik, ıhlamur, kestane, çam ve geven ballarının Gİ değerleri sırasıyla 44,9, 52,6, 55,3, 55,5, 58,8 ve 69 olarak bulundu. Bal tüketiminden sonra serum insülin değerleri, referans gıda olan glukoz tüketiminden sonraki değerlere göre nispeten daha düşüktü ve 120 dakikanın sonunda serum insülin seviyeleri karşılaştırıldığında, kestane balı tüketiminden sonraki değer önemli derecede daha düşük gözlendi (p <0.05).

Sonuç:

Çalışılan farklı bal örneklerinin Gİ değerlerinin düşük veya orta seviyede olduğu tespit edilmiştir. Bu sonuçlara göre, diyabet ve glukoz intoleransı olan bireylere diyetlerinde glukoz yerine bal, özellikle de narenciye ve kekik balı gibi düşük gisemik indeksli olan balları tercih etmeleri önerilebilir. Ayrıca, referans gıdaya göre kestane balı tüketiminden sonra serum insülin düzeylerinin önemli derecede daha düşük tespit edilmesi ilginçtir. Bu çalışma farklı botanik orijinli Anadolu ballarının Gİ tayini üzerine bir ilktir. Farklı balların diyabet ve glukoz intoleransı olan bireyler üzerindeki metabolik etkilerini ayrıntılı olarak değerlendirmek için uzun vadeli geniş çaplı araştırmalara ihtiyaç vardır.

Kaynaklar:

#117