Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı Merkez Polikliniğe Başvuran Hastaların İlaç Kullanım Alışkanlıkları

Bahadir Yazicioğlu, Füsun Ayşi̇n Artiran İğde

Anahtar Kelimeler: Ekonomi, Farmasötik, Tedavi Uyumsuzluğu, Sağlık Tutumu, Temel Sağlık Hizmeti

Amaç:

Akılcı İlaç Kullanımı (AİK); Dünya Sağlık Örgütü tarafından “Kişilerin klinik bulgularına ve bireysel özelliklerine göre uygun ilacı, uygun süre ve dozajda, en uygun maliyetle ve kolayca sağlayabilmeleridir” olarak tanımlanmıştır. 2010 yılında tüm Türkiye genelinde uygulanmaya başlayan Aile Hekimliği uygulaması sonrası, hastalar daha yakından takip edilmiş, hastaların akılcı ilaç kullanımı gibi davranışları yakından izlenmiştir.Çalışmamız Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı (AD) Polikliniğine başvurmuş hastaların; evde artık ilaç bulundurma, ilaç kullanım alışkanlıkları ve bu alışkanlıkları etkileyen faktörler hakkında bilgi edinmek amacıyla yapılmıştır.

Gereç ve Yöntem:

Çalışma; Samsun ilinde, kesitsel tipte, durum saptamaya yönelik, tanımlayıcı, analitik özellikte epidemiyolojik bir araştırmadır. Evren, Aile Hekimliği Polikliniği’ne 6 aylık süre içerisinde başvurması beklenen tüm hastalardan oluşmaktadır. Örneklem, AİK için literatürde benzer çalışmalar göz önüne alınarak beklenen tahmini prevalans %80 ve %95 güven aralığında hesaplandığında, 227 kişi olarak bulunmuştur. Elde edilen veriler bilgisayara işlenerek SPSS 21.0 paket program sayesinde istatistik analizleri yapılmıştır. Bu çalışma Aile Hekimliği alanında Tıpta Uzmanlık Tezi olarak yürütülmüş ve tamamlanmıştır.

Bulgular:

Çalışmamıza 162’si (%59,6) kadın olmak üzere toplam 272 kişi katılmıştır. En sık yaş aralığı %26,5 oran ile 21-24 yaş arasındaki kişilerdir. Çalışmaya katılan kişilerden 163 kişi kullanılmayan ilaçların evde bulundurduğunu belirtmiştir. Görüşülen kişilerin en sık (n=105) oda sıcaklığında herhangi bir yerde ilaçlarını saklamaktaydı. Görüşülen kişilerin %27,2’si evde bulunsun diye ilaç yazdırır mısınız sorusuna "evet" demiştir. Evde bulundurma amaçlı ilaç yazdırmak üzere hekime başvuran hastaların en sık yazdırdığı ilaçlara bakıldığında,en sık ağrı kesici ilaç yazdırdıkları görülmüştür. Görüşülen kişilerin hekime başvurmadan ya da reçetesiz ilaç kullanım durumları sorgulandığında %52,2’si doktora başvurmadan ilaç kullandığını belirtmiştir.

Sonuç:

Hastaların ilaç kullanımında akılcı davranmadıkları görülmektedir. Hastaların demografik verileri, kronik hastalık varlığı gibi hastalık durumları, özellikle tedaviye uyumda çok önemli olan ilaç kullanım alışkanlıkları gibi özellikleri Aile Hekimleri tarafından daha yakından izlenmektedir. Akılcı ilaç kullanımının yaygınlaştırılması için Aile Hekimliği ve birinci basamak sağlık hizmetlerinin de bu bağlamda etkili olacağı düşünülmektedir.

Kaynaklar:

1. Rational Use of Drugs - Report of the Conference of Experts Nairobi. 1987.
2. Çelik SB, Can H. Birinci basamakta akılcı ilaç kullanımı. Smyrna Tıp Dergisi. 2012;2(Ek-1):79–81.
3. Akıcı A, Altun R. Elektronik (e) reçete uygulaması ve akılcı ilaç kullanımına katkısı. Türkiye Aile Hekim Dergisi. 2013;17(3):125–33.
4. Yapıcı G, Balıkçı S, Uğur Ö. Birinci Basamak Sağlık Kuruluşuna Başvuranların İlaç Kullanımı Konusundaki Tutum ve Davranışları. Dicle Medical Journal. 2011;38(4):458–65.

#55