Her Yanık Hastası Yanık Tedavi Merkezine mi Başvurmalı?: Yanık tedavisinde Aile Hekimliğinin Rolü
Merve Akın, Tezcan Akın
Anahtar Kelimeler: Yanık, Aile Hekimi, pansuman
Amaç:
Yanık günlük hayatımızda oldukça sık karşılaşılan bir travmadır. Yanık travmalarının yaklşık ¾ ünde hastaneye yatış endikasyonu bulunmamaktadır. Ayaktan takibi yapılacak hastaların 3. basamak sağlık kurumlarına ya da Yanık Tedavi ünite/merkezlerine yapacakalrı başvuru konusu halen belirsizdir. Bu çalışmada Total Vücut Yanık Alanı(TVYA) %10 ve altında olan, yatış endikasyonu olmayan, 24 saat içinde yanık tedavi merkezine başvuran hastaların pansuman ve takiplerinde aile hekimlerinin rolü değerlendirildi.
Gereç ve Yöntem:
Ankara Şehir Hastanesi Yanık Tedavi Merkezi Polikliniğine 2020 yılı Haziran ve Temmuz aylarında yanık nedeni ile başvuran hastalar yanık nedenleri, başvuru süreleri, TVYA, tedavi yaklaşımı ve pansuman sıklığı açısından retrospektif olarak analiz edildi. Bu sürede başvuran hasta sayısı 100’dü. İstatiksel veriler yüzde olarak ifade edildi.
Bulgular:
Çalışmaya dahil edilen 100 hastanın 93’ünün hastaneye yatış endikasyonu yoktu. Ayaktan takip ve pansumanları yapılan hastaların TVYA %3,7 idi. Yanık meydana geldikten 24 saat içerisinde hastaneye başvuran ve yatış endikasyonu bulunmayan 73 hastadan 45’inde (%61.6) 1. derece ve yüzeyel 2.derece yanıklar mevcuttu. Hastaların TVYA %10’dan az olup ortalama %2,8di. Hastalara ortalama 1.7 kez pansuman yapıldı. Derin 2. derece ve 3. derece yanıkları olan toplam 28 (%38.6) hastanın ise ortalama TVYA’ı %2,3 olup ortalama 2.75 pansuman ile iyileşme gerçekleşti.
Sonuç:
Yanık vakalarında hastaneye yatış endikasyonları saptanmış olsa da, ayaktan hastaların takibi için henüz bir algoritma belirlenmemiştir. Yapılan bu çalışmada, %10 ve altında TVYA mevcut olan hastalarda konvansiyonel pansuman yöntemleri kullanılarak ortalama 10-14 günlük doğal yara iyileşme süresinde 1-10 kez pansuman yenilenmesi ile yanık alanında tam iyileşme saptandı. Bu da göstermektedir ki yatış endikasyonu bulunmayan yanık vakalarının takip ve tedavileri birinci basamak sağlık hizmeti olarak da verilebilir. Bu hizmetin daha sağlıklı verilebilmesi için Aile hekimliği uzmanlık eğitimi sırasında yanık ilk müdahalesi ve takibi müfredata eklenebilir. Böylece yanık hastalarının pansumanları Aile Sağlığı Merkezlerinde de etkin bir şekilde uygulanabilir.
Kaynaklar:
#94